Mitolojik Rotalar : Jason ve Argonotlar
Yunan Mitolojisi’nde birçok kahramanlık öyküsü geçmektedir ve bu öykülerin büyük bir kısmı aynı temeller üstüne kurulmuÅŸtur: GerçekleÅŸmesi öngörülen bir kehanet , yerine getirilmesi gereken bir görev , zorlu bir yolculuk…
​
Zorlu bir yolculuk deyince akla ilk baÅŸta Odysseus gelir. Onun öyküsü biraz daha farklıdır, Troya Savaşı sonrası evine dönmek ister. Jason (Ä°ason)’un yolculuÄŸunda ise bir kehanet ve görev vardır. Perseus’un hikayesinde yolculuk ön plana çıkmaz ama geniÅŸ bir alan dolaşılır. Aeneas ise Odysseus gibi Troya Savaşı sonucu yolculuÄŸa çıkanlardandır fakat amacı yeni bir ülke kurmaktır. Bahsi geçen her yolculukta çok farklı duraklar karşımıza çıkmaktadır.
​
‘Mitolojik Rotalar’ baÅŸlıklı araÅŸtırmamda, bu yolculuklarda ismi geçen ÅŸehirlerin günümüz karşılıklarını ve bu yerlerin özelliklerini, karşılığı belli olmayan yerlerin ise olası lokasyonlarını inceleyerek bir yolculuk güzergahı, bir rehber oluÅŸturmak istedim.
​
Jason ve Argonautlar:
​
Altın Post’un getirilmesi gibi imkansız görülen bir görevi ve ‘tek sandaletli bir adamın kralı öldüreceÄŸi’ kehaneti üzerine kurulmuÅŸ bu yolculuk hikayesinde Jason’a, Argonautlar adı verilen gemiciler eÅŸlik etmektedir. Orpheus,Heracles,Peleus,Telamon gibi ayrıca bir hikayeleri ve önemi olan bu isimler de mürettebat içerisinde yer almaktadır. Argonautlar’ın kesin bir listesi yoktur, birçok yazar farklı listeler oluÅŸturmuÅŸtur.
Jason ve Argonautlar, Yunanistan’dan Gürcistan’a doÄŸru Marmara Denizi’nden ve Karadeniz kıyılarından geçerek gitmiÅŸler fakat dönüÅŸ yolunda baÅŸlarına gelen çeÅŸitli felaketler nedeniyle Ä°talya’ya, Libya’ya uÄŸramak durumunda kalmışlardır.
Jason ve Argonautlar’ın Rotası:
ROTA 1: Iolkos-Thynias arası güzergah
1-) Tesalya – Pagasai: Yunanistan’ın Tesalya bölgesinde bulunan Pagasai limanı, Argo isimli geminin inÅŸaa edildiÄŸi yerdir. Geminin inÅŸaatı Argos tarafından yapılmıştı.
2-) Ä°olkos: Tamamlanan gemi yol çıkarılmak üzere Ä°olkos’a getirilir. Ä°olkos ile Pagasai arası çok kısa bir mesafedir.
3-) Lemnos, Limni Adası: Jason’ın yola çıktıktan sonraki ilk durağı Lemnos adasıdır. Limni demek bizim için daha tanıdık olabilir. Efsaneye göre, Jason ve Argonautlar buraya vardığında daha evvel kocalarını öldürmüÅŸ olan kadınlarla karşılaÅŸtılar. Bu kadınlarla çiftleÅŸtiler ve sonra buradan ayrıldılar.
​
Limni adası bugün Yunanistan’ın önemli turistik adalarından biridir. DoÄŸasının yanısıra tarihi özellikleriyle de ön plana çıkmaktadır. Burada Kabeiroi’ye adanmış bir tapınak bulunmaktadır ve ayrıca Hephaestos’a da tapınılmaktadır. Efsaneye göre Zeus, Hephaestos’u Olympos’tan attıktan sonra Tanrı bu adaya düÅŸmüÅŸ ve Limni kendisinin favori yeri olmuÅŸtu. Limni’nin volkanik yapısı bu ÅŸekilde ifade edilmiÅŸ ve dolayısıyla bu adada Hephaestos’a tapılmıştır.
–Lemnos,Kabeiroi’ye adanan tapınak –
Bahsi geçmiÅŸken Kabeiroi’den bahsedelim. Kabeiroi (Kabeirler), Samothrake (Semadirek)’de de tapınakları bulunan, gene Imbros’ta (Gökçeada) bir tapınağı bulunabileceÄŸi düÅŸünülen, Herodotos’un da bahsettiÄŸi esrarengiz tanrılardır. Hephaestios Kabeirler ile birlikte anılır, ataları ya da babaları olarak gösterilir. Bazı kaynaklarda Proteus’un kızı Cabeiro ile olan iliÅŸkisinden Kabeirler’in oluÅŸtuÄŸu söylenmektedir. Herodotos’a göre Kabeiroi Sırları Pelasglar’dan miras kalmıştır.
Ayrıca Limni adasında 1186 yılında Bizans İmparatoru Andronikos Komninos tarafından yaptırılmış bir kale de bulunmaktadır.
4-) Samothrake, Semadirek Adası: Jason ve arkadaÅŸları, Limni Adası’ndan sonra Semadirek Adası’na yelken açmışlardır. Samothrake (Semadirek) yukarıda da bahsettiÄŸimiz gibi bir Kabeirler Tapınağı’na sahiptir. Jason ve Argonautlar efsanesinin bazı anlatımlarına göre, Orpheus bu adada arkadaÅŸlarına Gizemler’i öÄŸretmiÅŸtir.
Samothrake, Kabeirler’e tapan 3 önemli adadan biridir. Bu adada, Axierus, Axiocersa , Axiocersus ve Casmilus isimleri daha sonra Kabeirler olarak açıklanacak ve tapınılacaktır. Sparta Kralı Lysander, Büyük Ä°skender’in babası Makedonya Kralı II.Philip, Cornelius Piso ve Julius Caesar’ın kayınpederi buradaki tapınağı ziyaret etmiÅŸ önemli isimlerdir.
5-) Dolionların Ülkesi Kyzikos , Erdek: Semadirek Adası’ndan sonra Marmara Denizi’ne giren Jason, Dolionların Ülkesi’ne gelmiÅŸ ve Kral Kyzikos tarafından karşılanmıştır. Dolionlar bugünkü KapıdaÄŸ Yarımadası’nda yaÅŸamışlardır. Mitolojiye göre Kral Kyzikos tarafından kurulduÄŸu düÅŸünülen Kyzikos kenti bugün Erdek sınırları içerisinde yer almıştır.
Jason ve Argonautlar, Dolionlar Ülkesi’nde çok hoÅŸ karşılanmış, üstelik adlarına ÅŸölen bile düzenlenmiÅŸtir. Bu bölgeden ayrılmak üzere hareket eden gemi, gece fırtınaya yakalanmış ve tekrar Dolionların Ülkesi’ne gelmiÅŸtir. Ne Argonautlar aynı bölgeye geldiklerini düÅŸünmüÅŸ, ne de Dolionlar onları tanımıştır bu sefer. Üstelik Argonautlar’ı korsan zannederek üzerlerine saldırmışlar ve büyük kayıplar vermiÅŸlerdir. Kral Kyzikos, Jason tarafından yanlışlıkla öldürülmüÅŸtür. Durumun farkına varılınca 3 gün yas tutulmuÅŸtur. Kyzikos’un karısı da intihar etmiÅŸtir.
–Kyzikos,Three Beauties (3 Güzeller)-
Kyzikos’un içinde bulunduÄŸu KapıdaÄŸ Yarımadası doÄŸal ve tarihi özellikleriyle öne çıkan bir bölgedir. Kyzikos Antik Kenti’nde Hadrian Tapınağı ve birçok önemli kalıntılar da görülmeye deÄŸerdir.
Özellikle Erdek rehberlerinde bu bölgede bulunan Ocaklar, AvÅŸa ve Marmara Adası gibi KapıdaÄŸ Yarımadası’nın uzantısında oluÅŸmuÅŸ adalar son derece tavsiye edilmektedir.
6-) Mysia Kıyıları-Cius , Mudanya Limanı- Gemlik: Argonautlar’dan Heracles’in çektiÄŸi küreÄŸin kırılması nedeniyle bu limanda durulmuÅŸtur. Yeni bir kürek yapmak üzere ormana giren Heracles, arkadaşı Hylas’ı da tatlı su bulmaya göndermiÅŸtir. Efsaneye göre Hylas,bir peri tarafından çok beÄŸenilip kaçırılmıştır. Heracles ile Polyphemos, Hylas’ı kurtarmak için harekete geçmiÅŸtir fakat onlar da harekete geçen gemi tarafından burada unutulmuÅŸtur. Argonautlar gemide geriye dönüp dönmemeyi tartışırlarken bir deniz habercisi bu insanlarla zaten yollarını ayırmaları gerektiÄŸini, Heracles’in görevlerinin baÅŸlayacağını ve Polyphemos’un da burada bir kent kuracağını bildirmiÅŸtir.
7-) Chalcedon , Kadıköy: Ve Argonautlar Karadeniz’e açılmak üzere Ä°stanbul BoÄŸazı’na giriyorlar… Bugün iki kıtayı birleÅŸtiren ÅŸehir olarak bildiÄŸimiz Ä°stanbul, bundan yıllar evvel pek de böyle bir özelliÄŸe sahip deÄŸildi. Çünkü Ä°stanbul’un iki yakası farklı bölgeler olarak ele alınmaktaydı. Chalcedon ve Byzantion…. Chalcedon yani Kadıköy , kolonizasyon döneminde Megaralılar’ın yerleÅŸtiÄŸi bir bölgedir. Tabii tarihi daha eskiye dayanmaktadır. Bugün Fikirtepe’de Kalkolitik ÇaÄŸ’a (M.Ö. 5500-3500) ait kalıntılar bulunmaktadır. Megaralılar’dan evvel Fenikeliler bu bölgede etkin olarak ticaretle uÄŸraşıyorlardı. Byzantion ise meÅŸhur ‘Körler Ülkesi’nin Karşısı’ efsanesinden de anlaşıldığı üzere birkaç yıl sonra kurulmuÅŸtur. Ä°ki bölge de Megara kolonileri tarafından kurulmuÅŸtur.
Gelelim efsaneye… Jason ve Argonautlar Gemlik’te üç arkadaÅŸlarını bıraktıktan sonra Chalcedon’da karaya çıktılar. Berbykler’in ülkesi olan geçen Chalcedon’da kral Amykos ile karşılaÅŸtılar. Amykos’un bir özelliÄŸi, ülkesine her gelenle dövüÅŸmek istemesidir. Yumruk gücüyle ön plana çıkan Amykos Argonautlar’a karşı da aynı tutumu sergilemiÅŸtir.
Tabii Argonautlar, Amykos engelini de aÅŸmışlardır. Zeus’un oÄŸlu Polydeuces, Amykos’un karşısına geçip onu yenmiÅŸtir. Yukarıdaki resimde Kral Amykos’un cezalandırılması iÅŸlenmiÅŸtir.
Jason ve arkadaÅŸlarının Kadıköy’de yaÅŸadıkları bu kadardır. Bugün Kadıköy’de antik dönemlere ait gözle görülür kalıntılar yoktur. Fakat Argonautlar’ın buradan geçtiÄŸini bilmek bile heyecan verici….
8 -) Salymdessos , Kıyıköy: Kadıköy’den hareket eden Argo, Colchis’e doÄŸru yönelmiÅŸken aniden çıkan bir fırtına onları Trakya kıyılarında Salymdessos’a yani Kıyıköy’e atar. Burada Posedion’un oÄŸlu, kehanet yeteneÄŸine sahip fakat Tanrılar’ın birçok planını açıkladığı için kör edilerek cezalandırılan Phineus yaÅŸamaktadır. Phineus sadece kör edilmekle kalmamış, her yemek yiyeceÄŸi sırada Harpy adı verilen yaratıkların başına salınmasıyla devamlı aç bırakılmıştır. Argonautlar Phineus’a yardım etmiÅŸ ve Karadeniz’e nasıl açılacakları konusunda yardım istemiÅŸlerdir.
–Phineus ve Argonautlar-
Kıyıköy, Trakya’da bulunan ve antik çaÄŸlardan bu yana bulunan bir yerleÅŸim merkezidir. Salymdessos adı Herodotos Tarihi’nde de Strabon Geographica’da da geçmektedir.
​
Kıyıköy’de yamaç kayalığına oyulmuÅŸ Aya Nikola Manastırı ve ÅŸehir giriÅŸindeki Bizans dönemine ait kapı önemli tarihi eserlerdir.
–Salymdessos,Manastır-
9-) Symplegades , Kavaklar – Rumeli Feneri: Kıyıköy’de Phineus, Karadeniz’e açılmaları için geçmeleri gereken önemli bir engelden bahsetmiÅŸti: Symplegades, bir baÅŸka deyiÅŸle Çarpışan Kayalar… Efsaneye göre bu iki kaya, arasından geçilmeye çalışıldığı takdirde aniden kapanıyor ve sonra yavaÅŸ yavaÅŸ tekrar açılıyordu. Fakat bu kayalar arasından bir kiÅŸi geçmeyi baÅŸardığı takdirde, büyü bozulacak ve kayalar bir daha asla kapanmayacaktı.
Peki nerededir bu Çarpışan Kayalar? Halikarnas Balıkçısı, ‘Anadolu Efsaneleri’ isimli eserinde bu kayaların Kavaklar'da olduÄŸunu söylemiÅŸtir. Rumeli ve Anadolu Kavağı olmak üzere iki bölgeyi de ele almaktadır. Halikarnas Balıkçısı gene aynı eserinde Kavaklar’da eski bir tapınak olduÄŸunu ve muhtemelen Poseidon ya da Io’ya ait olduÄŸunu belirtmektedir.
Bazı kaynaklara göre Symplegadlar Rumeli Feneri’ndedir. Bana kalırsa bu kayaları tek bölgeye indirgemek yanlış olur. Sonuçta Symplegadlar Ä°stanbul BoÄŸazı’nın Karadeniz’e açıldığı son duraktadır ve karşı karşıya iki kayadır. Bu yüzden Anadolu Feneri’ni de ele almak gerekir. Fakat aÅŸağıdaki haritaya baktığımızda Kavaklar arası mesafenin daha dar olduÄŸu ve dolayısıyla Symplegadlar’ın burada daha iyi konumlandırılabileceÄŸi görülmektedir. Halikarnas Balıkçısı’nın ‘Kavaklar’ ÅŸeklinde bölgelendirmesi göze ve kulaÄŸa çok daha mantıklı gelmektedir.
Jason ve Argonautlar bu kayalardan nasıl geçtiler? Çarpışan Kayalar kapanırken hızlı, açılırken yavaÅŸ hareket ediyorlardı. Tamamen açıldıktan sonra ise tekrar aralarından bir varlık geçmesi sonucu hızlıca kapanıyorlardı. Phineus’un gemicilere öÄŸüdü, bu kayaların arasından bir güvercin uçurmalarıydı. Güvercin bir kere geçtikten sonra kayaların açılması esnasında Argonautlar aradan geçmiÅŸlerdir. Aralarından bu kahramanların geçmesi ile Symplegadlar bir daha kapanmamak üzere eski konumlarına dönmüÅŸlerdir.
10-) Thynias, Ä°ÄŸneada: Argonautlar, Symplegadlar’dan geçtikten sonra Thynias’a yani Ä°ÄŸneada’ya geldiler. Burada Apollon göründü ve kahramanlar da O’na ÅŸükranlarını sundular. Burada Tanrı Apollon adına bir sunak yaptılar ve yolcuklarında yardım etmesi için kurbanlar adadılar.
Ä°ÄŸneada çaÄŸlardan beri bir yerleÅŸim bölgesidir. Bu bölgede yaÅŸayan Trak kavimi Thyn’lerden dolayı adı Thynias olarak konulmuÅŸtur. Ä°ÄŸneada tarihi eser açısından zengin bir yer deÄŸildir fakat doÄŸal güzellikleriyle ünlüdür. Dünya’daki 3 longoz’dan (subasar ormanı) biri buradadır.
ROTA 2 : Thynias – Colchis Arası Güzergah
11-) Mariandynler’in Ülkesi, Karadeniz EreÄŸlisi – Zonguldak: Argonautlar’ın Ä°ÄŸneada’dan sonraki durağı Zonguldak olmuÅŸtur. O dönem Mariandynler’in Ülkesi olarak bilinmekteydi bu topraklar ve Kral Lykos tarafından yönetilmekteydi. Kahramanlarımız bu topraklarda çok fazla bir ÅŸey yapmadılar fakat av sırasında iki arkadaÅŸlarını kaybettiler. Zonguldak-Karadeniz EreÄŸlisi bölgesi CehennemaÄŸzı MaÄŸaraları ile ünlüdür. Anlatılanlara göre Heracles, Ölüler Ülkesi’ne buradan girmiÅŸ ve Kerberos’u öldürüp yeryüzüne burada çıkarmıştır. EreÄŸli ismi ‘Heraklia’dan gelmektedir. Ayrıca bu maÄŸaralar kehanet merkezleri olarak da kullanılmıştır.
–CehennemAÄŸzı MaÄŸarası,Karadeniz EreÄŸlisi-
12-) Sinope -Amazon Burnu-Chalybes, Sinop ve Amazonların Bölgesi: Apollonius bu efsanede bir maceranın yanısıra Anadolu sahil ÅŸeridinin güzelliklerini de gözler önüne sermiÅŸtir. Zonguldak’tan sonra Sinop’a gelen kahramanlarımız Amazon Burnu’nu geçerek, Chalybes’e yani Kızılırmak ile Trabzon arası bölgeye doÄŸru hareket ettiler.
13-) Aretias , Ares’in Adası (Giresun Adası): Colchis’e varmadan hemen önce karşılaÅŸtıkları son engel Aretias’ın kuÅŸları oldu. Aretias, Ares’in adasıdır ve günümüzde Giresun Adası olarak geçer. Tarihi ve doÄŸal derecede sit alanı ilan edilmiÅŸ olan Aretias günümüzde önemli bir kuÅŸ gözlem merkezidir. Karabatak ve martılar bu adada doÄŸal olarak üremekte ve birçok göçmen kuÅŸ belirli dönemlerde bu adaya uÄŸramaktadır. Bana ilginç gelen Apollonius’un eserinde de bu adanın kuÅŸlarıyla öne çıkmasıdır.
Aretias üzerinde sur, kule, manastır kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca Ares adına yapılmış bir tapınaktan da söz edilmektedir.
14-) Colchis, Gürcistan: 13 tane yerleÅŸkenin ardından kahramanlarımız nihayet Colchis’e varmışlardır. Colchis bugünkü Gürcistan’dır. Bu ülkede Argonautlar’ın yaÅŸadıklarını detaylarıyla anlatmayacağım. Özet olarak Jason Altın Post’u bulmuÅŸ ve bu bölge kralının kızı Medea’ya aşık olmuÅŸtur. Argonautlar gemiye Medea’yı da alarak dönüÅŸ yolunu tutmuÅŸlardır.
Pagasai’den Colchis’e zorlu bir yolculuk yapan gemiciler iyisiyle kötüsüyle Marmara ve Karadeniz’in birçok önemli bölgesini görmüÅŸlerdir. Kimbilir Altın Post üzerine yazılmış olan bu destan belki de bir ‘Anadolu Sahilleri Rehberi’ kitabıdır. Tabii bu rehber sadece Colchis’e gidiÅŸ için geçerlidir. Çünkü Apollonius eserinin geri kalan bölümünde bir iki aksilik yaratarak rotayı Avrupa sahillerine çevirmiÅŸtir. Mitolojik Rotalar’ın devamında Colchis’ten dönüÅŸü inceleyelim.
ROTA 3 : Colchis – Rhone Arası Güzergah
15-) Paphylagonia – Kızılırmak Sakarya arası Kuzey Anadolu: Colchis’ten kaçarak geri dönüÅŸ yoluna çıkan Argonautlar bu bölgede bir süre beklemiÅŸlerdir. Argus’un gösterdiÄŸi üzere dönüÅŸ farklı bir rota üzerinden olacak ve buradan baÅŸlayacaktır.
16-) Ister, Tuna Nehri: Ister bugünkü Tuna Nehri’dir. Argonautlar dönüÅŸ yolunda Tuna Nehri üzerinden Adriyatik Denizi’ne varmayı düÅŸünmüÅŸlerdir. Bu nehir Avrupa’nın birçok önemli ülkesinden geçmektedir ve nehir taşımacılığına son derece uygundur.
17-) Eridanos, Po Nehri (?): Ister’den sonra Argonautlar’ın yolculuÄŸu içinden çıkılamaz bir hal almaktadır. UÄŸradıkları birçok yerin neresi olduÄŸu hala kesinlik kazanmamıştır. Argonautika’da bahsi geçen Eridanos’un Po Nehri olduÄŸu söylenmektedir. Kahramanların Eridanus üzerinden Rhone’a vardıklarını göz önüne alırsak ROTA 3’teki tabloyu elde etmiÅŸ oluruz. Açıkçası Tuna Nehri üzerinden Adriyatik Denizi’ne açılmak ve Yunanistan’ı çevrelemek daha mantıklı gözükmektedir. Eridanos Nehri üzerine yapılan bir teori bu mantığı desteklemektedir. Antik çaÄŸlarda Atina’ya yakın bir nehrin Eridanos olduÄŸu söylenmekte ve en son yapılan metro kazılarında ortaya çıkanlar bunu kuvvetlendirmektedir. Fakat biz gene Apollonius’un eserinin dışına çıkmayalım.
18-) Circe’nin Adası, Aeaea (?): Büyücü Circe’nin Adası, bir baÅŸka mitolojik lokasyon belirsizliÄŸidir ve ismi Aeaea olarak geçmektedir. Romalı yazarlar Circe’nin bir evinin, Ä°talya’nın batı ucunda, Roma’ya tahminen 100 km uzaklıktaki Mount Circeo’da olduÄŸunu, arkeologlar ise Ponza Adası’ndaki bir maÄŸarayı ‘Grotta della Maga Circe’ yani Circe’nin Adası olarak iÅŸaretlemiÅŸlerdir. Ortak karar ise Circe’nin yazın Mount Circeo’da kışın ise Ponza’da yaÅŸadığı yönündedir. Rota 4’te bu bölüm belirsizlikten ötürü farklı renkte gösterilmiÅŸtir.
–Grotta della Maga Circe, Ponza –
Aeaea adasının hangisi olduÄŸu üzerine araÅŸtırmalar hala devam etmektedir. Paxos, Losinj adaları da ihtimaller arasında gösterilmektedir.
​
Peki Argonautlar neden Aeaea’ya uÄŸradılar? Colchis’ten kaçarken, Medea’nın kardeÅŸi Absyrtos’un Jason tarafından öldürülmesi Zeus’u kızdırmıştı. Üstelik bu cinayete Medea’da ortaklık etmiÅŸ sayılırdı. Eridanos üzerinde ilerleyen Argonautlar’ı, Zeus’un kızgınlığı üzerine yolladığı bir fırtına rotadan saptırmıştır. Medea kardeÅŸ kanından arınmak ve belalardan korunmak amacıyla teyzesi olan Circe’ye uÄŸramayı düÅŸünmüÅŸtür.
–Mount Circeo ,Ä°talya-
Argonautlar’ın dönüÅŸ yolu, Apollonius’un Odysseia’dan etkilendiÄŸini açıkça göstermektedir.
ROTA 4 : Rhone – Iolkos Arası Güzergah
19-) Sirenler, Scylla, Charybdis, Planctae – Messina BoÄŸazı: Messina BoÄŸazı, Sicilya ile Ä°talya arasındaki dar boÄŸazdır. Mitolojiye göre bu boÄŸazın bir yakasında Scylla bir diÄŸer yakasında Charybdis yaÅŸamaktadır. Bu boÄŸaz haricinde Planctae isimli, Symplegades benzeri kayalıklar vardır ve Sicilya yakınlarındadır. Planctae mevzusu mitolojideki bir baÅŸka belirsizliktir. Argonautika’da bu kayalıklardan da geçildiÄŸi bahsedilir ama bir açıklama yoktur. Öte yandan Odysseia’da, Odysseus’a bu kayalıklardan geçmesinin imkansız olduÄŸu tek geçebilenin Argo olduÄŸu söylenmiÅŸtir. Symplegadlar ile karıştırıldığını düÅŸünülemez çünkü biri gidiÅŸ diÄŸeri dönüÅŸ yolundadır. Özet olarak, Argo tıpkı Odysseus gibi ama O’ndan önce bu mekanlardan geçmiÅŸtir.
20-) Phaeacians, Scheria – Korfu Adası: Phaeacia, Homeros’un Odysseia’sında adı geçen, Odysseus’un Ithaca’ya varmadan önceki son durağıdır. Bu ada Korfu ile özdeÅŸleÅŸtirilmektedir. Sebebine gelecek olursak; Phaecia kralı Alkinoos, Odysseus’u Ithaca’ya götürmek üzere bir gemi ve mürettebat saÄŸlamıştır. Bu gemi Odysseus’u bıraktıktan sonra Poseidon’un hışmına uÄŸramış ve tam ülkesinin limanına yaklaşırken bir kayaya çevrilmiÅŸtir. Korfu Adası’nı incelediÄŸimizde limanının tam karşısında bu tasvire uygun bir kaya bulunmaktadır ve öte yandan bu ada Ithaca’ya çok yakındır. Dolayısıyla Scheria (Phaeacia) ile Korfu’yu bir tutmak gayet mantıklıdır.
Korfu Adası Yunanistan’ın doÄŸal güzelliklere sahip önemli bir adasıdır. Argonautlar bu adaya kadar gelmiÅŸler ve tekrar Colchislilerle karşılaÅŸmışlardır. Fakat daha sonra Jason ile Medea’nın evliliÄŸi burada kutlanmıştır.
21-) Syrtes, Sirte-Libya: Korfu Adası’ndan ülkelerine dönmek üzere yola çıkan Argonautlar’ı bir baÅŸka fırtına bekliyordu. Bu fırtına onları Libya’da Sirte Körfezi’ne hatta körfez’in uzağındaki kumlara kadar sürüklemiÅŸtir.
22-) Tritonian Gölü, Chott El Djerid-Tunus: Tritonian Gölü’nün Tunus’taki Chott el Djerid gölü olduÄŸu söylenmektedir. Bu göl Herodotos Tarihi’nde de anlatılmaktadır. Hatta Herodot Argonautlar ile ilgili olarak da kitabına bir bölüm eklemiÅŸtir.
– Chott el Djerid , Tunus –
Syrtes Körfezi’nde kumlara gelen Argonautlar, Argo’yu omuzlarına alarak bu göle kadar taşımışlardır. Vardıklarında karşılarına Triton çıkmıştır ve onları denize kadar götürmüÅŸtür. Herodot’a göre ise, Triton onlardan gemideki üçayak sehpayı istemiÅŸ ve karşılığında denize çıkan yolu göstermiÅŸtir. Bir orakl (kahin) bu sehpayı, Argo gemicilerinden herhangi birinin torunu gün gelir bulur ve kaldırırsa o gün Tritonian Gölü’nün çevresinde yüz Yunan kentinin ortaya çıkacağını söyler. Bunun üzerine Libyalılar sehpayı saklarlar.
Chott el Djerid Gölü’nün hikayesi böyledir.Bu bölgede Star Wars serisinin bir bölümü de çekilmiÅŸtir.
23-) Girit: Ve kahramanlarımız nihayet ülkelerine yaklaşırlar. Triton’un yol göstermesi sayesinde denize çıkan Jason ve arkadaÅŸlarının bir sonraki durağı Girit’tir. Girit Yunanistan’ın en büyük adası olma özelliÄŸine sahiptir. Avrupa Uygarlıkları içerisinde çok önemli bir yere sahip olan Minos Uygarlığı bu adada kurulmuÅŸtur ve yaklaşık M.Ö.3500 yıllarına denk gelmektedir. Knossos Sarayı günümüze dek ulaÅŸmış önemli eserlerdendir. Sırrı hala çözülmemiÅŸ Phaistos Diski burada bulunmuÅŸtur. Girit hakkında söylenecek çok ÅŸey vardır ve ayrı bir araÅŸtırma gerektirir.
Argonautlar Girit’e geldiÄŸinde adaya bekçilik yapan dev robot Talos ile karşılaÅŸtılar. Bu dev robot Hephaistos tarafından yapılmıştır ve içerisine özel bir yaÅŸam sıvısı konulmuÅŸtur. Talos ile mücadele eden gemi mürettebatı, bu sıvıyı farkedince dev robotu yenebilmiÅŸtir.
Girit Adası bir çok önemli mitolojik olaya sahne olmuÅŸtur. ÖrneÄŸin Theseus boÄŸa kafalı Minotaur’u burada yenmiÅŸtir. Zeus, Europe ile bu adada birlikte olmuÅŸtur.
– Knossos Sarayı , Girit –
24-) Anaphe, Anafi Adası: Argonautlar’ın ülkelerine gelmeden önceki son durakları Anaphe. Burası Kikladlar içerisinde yer alan küçük bir adadır. Tarihi hakkında çok bir ÅŸey söylenmemektedir. Bilinenler adanın bir dönem Minos egemenliÄŸinde bir dönem de Fenikeliler’in elinde olduÄŸudur. Milattan önce 9.yüzyılda Dorlar burada da yaÅŸamıştır. Adanın isminin Argonautika’da geçmesi buranın önemini arttırmıştır.
– Anafi’de bulunan gövdeler –
Anafi’den sonra Jason ve Argonautlar, altın post ile birlikte yola çıktıkları nokta olan Pagasai’ye geri dönmüÅŸlerdir. Apollonius hikayesini burada bitirmektedir. Daha sonraları bu hikayenin devamı niteliÄŸinde trajediler yazılacak ve olaylar geniÅŸletilecektir.
Bu araÅŸtırmadaki amaç, adını sık duyduÄŸumuz bir efsanenin rotasını çıkarmak ve bu rota içerisinde ülkemizde yer alan yerleri önemle belirtmektir. Ege Denizi’nde ve Anadolu’da birçok yerleÅŸke vardır ki bunların bir kısmında tarihi ve turistik açıdan dikkat çekicek bir kalıntı, bir eser yoktur. Öte yandan, gene bu mekanların adının geçtiÄŸi bir çok efsane vardır. Açıkçası bugün Kavaklar’a gittiÄŸimizde önemli bir yapı göremeyeceÄŸiz. Kadıköy’e geçtiÄŸimizde bizi ilk karşılayan gene HaydarpaÅŸa Garı olacaktır. Fakat buradan Jason ve Argonautlar’ın geçtiÄŸini bilmek bile hoÅŸ olacaktır.
20.04.2010
​
Yazan: Dimitri DaravanoÄŸlu
Kaynakça:
1-) Apollonius Rhodius,Argonautika,The Loeb Classical Library
2-) Homeros,Odysseia,Çev.Azra Erhat,Can Yayınları,Ä°stanbul,21.Basım 2008
3-) Herodotos,Tarih,Çev.Müntekim Ökmen,Türkiye Ä°ÅŸ Bankası Kültür Yay.,Ä°stanbul,5.Basım 2008
4-) Grimal P.,Mitoloji SözlüÄŸü,Çev.Sevgi Tamgüç,Sosyal Yayınlar,iSTANBUL, 1997
5-)Strabon , Geographika,Çev.Prof.Dr.Adnan Pekman,Arkeoloji ve Sanat Yay.,Ä°stanbul ,2005
6-)Halikarnas Balıkçısı,Anadolu Efsaneleri,Bilgi Yayınları,Ä°stanbul 2008
7-) http://www.lemnos-island.com/
8 -) http://ancient-greece.org/
9 -) http://home.gwu.edu/~cigdem/erdek.html
10-) http://mimoza.marmara.edu.tr/~ugur/sayi1/argonautlar_sayi1.htm
11-) http://www.samothraki.gr/civi/samothraki_history.php (Yunanca)
12-) http://www.in2greece.com/english/places/summer/islands/anafi.htm
13-) http://bulancaklilar.azbuz.ekolay.net/readArticle.jsp?objectID=5000000005911080
​
* Google Earth üzerinden rota çizimleri Dimitri DaravanoÄŸlu’na aittir.