Bitkilerin Mitolojik Kökeni: Clytie & Leucothea
Ovidius bu ilginç hikayeyi eserinin 4. kitabında 207. mısradan itibaren anlatmaya baÅŸlamıştır. Tek hikayeden iki farklı bitkinin hikayesi çıkmaktadır, her ne kadar bu bitkiler birbiriyle alakalı gözükmese de efsaneyi ayrı ayrı anlatmak olanaksızdır.

‘Efsaneye göre, Clytie ve Leucothoe iki kardeÅŸ Ä°ran (Persia) prensesidir. Clytie GüneÅŸ’e aşıktır. Fakat Apollon Leucothoe’ye vurulmuÅŸtur ve ona ulaÅŸmak için bir plan yapmıştır. Bir gece kızların annesi kılığına girip odalarına girmiÅŸtir, ardından Leucothoe’nin yanına uzanıp kızın arkadaÅŸlarının dışarı çıkmasını istemiÅŸtir. YavaÅŸça gerçek haline dönüÅŸen Apollon’u gören Leucothoe ilk baÅŸta ürkmüÅŸ fakat daha sonra teslim etmiÅŸtir kendini bütün güzelliÄŸiyle ortaya koyan Apollon’a… Apollon artık Leucothoe’ye aşıktır ve Clytie ile ilgilenmemektedir. Bu durumu fark eden Clytie ise kıskançlıktan kardeÅŸinin aÅŸkını babasına ve önüne gelene anlatmaya baÅŸlamıştır. Babaları Kral Orchamus, Leucothoe’yi diri diri gömdürür anlatılanlar üzerine. Ertesi gün Leucothoe’yi bulamayan Apollon durumu fark eder ve kızı gömülü olduÄŸu yerden çıkarır, fakat artık çok geçtir. Kızın cansız bedenini Günlük-Sığla AÄŸacı’na dönüÅŸtürür. Bu aÄŸacın reçineleri yakılarak Apollon Tapınağı’nda tütsü olarak kullanılacaktır. Clytie ise aÅŸkından çılgına dönmüÅŸtür. Apollon ona artık görünmemektedir. Aramış durmuÅŸ gökyüzünde GüneÅŸ’i.GördüÄŸü zaman takip etmiÅŸ kafasıyla. Dokuz gün hiçbirÅŸey yememiÅŸ, içmemiÅŸ ve devamlı aÄŸlamış. En sonunda gövdesi solgun bir ota dönüÅŸmüÅŸ, başı ise pırıl pırıl parlayan bir çiçeÄŸe. Devamlı GüneÅŸ’e çevirmiÅŸ başını ve ona bakıp durmuÅŸ. Ä°ÅŸte bu yüzden Günebakan derler Clytie’nin dönüÅŸtüÄŸü bitkiye.’
Leucothoe’nin dönüÅŸtüÄŸü aÄŸacın üstüne yarıklar açılarak yağı ve kabukları alınır. Dini törenlerde buhur adıyla tütsü olarak yakılır. Bugün kiliselerde hala bu tütsü kullanılmaktadır. Ayrıca bu tütsü gene Hristiyan ailelerin evlerinde de yakılır. Dini adetlerin birçoÄŸunun pagan kökenli olduÄŸunun bir kanıtı da budur. Clytie ise Türkçe’ye Günebakan ve AyçiçeÄŸi olarak geçmiÅŸtir. Bu efsaneye bakılırsa AyçiçeÄŸi demek biraz mantıksız olacaktır.
​

AraÅŸtırmamı gerçekleÅŸtirirken en çok zorlandığım hikayelerden biridir. Pierre Grimal’in Mitoloji SözlüÄŸü’nde Leucothoe’nin de günebakana dönüÅŸtürüldüÄŸü yazmaktadır. Oysa DönüÅŸümler’de ve Mythology: Myths,Legends and Fantasies isimli eserde Leucothoe’nin günlük aÄŸacına dönüÅŸtürüldüÄŸü açıkça anlatılmıştır. Ä°lgi çekecek bir baÅŸka nokta, kaynaktan kaynaÄŸa aşık olan kiÅŸinin deÄŸiÅŸmesidir. Kimi kaynaklar direkt olarak Apollon der, kimi kaynaklarda sadece GüneÅŸ olarak geçer, DönüÅŸümler’de ise güneÅŸin mitolojik tasviri ‘Hyperion OÄŸlu’ olarak geçmektedir. Efsane en yaygın biçimde Apollon üzerinden anlatıldığı için ben de bu ÅŸekilde anlatılmasını uygun buldum.
​
Üçüncü bölümün sonu.
​
10.10.2009
​
Yazan: Dimitri DaravanoÄŸlu
​
Kaynakça:
1-) Ovidius,DönüÅŸümler,Çev.Ä°smet Zeki EyüboÄŸlu,Payel Yayınevi,Ä°stanbul,1994
2-) Grimal P.,Mitoloji SözlüÄŸü,Çev.Sevgi Tamgüç,Sosyal Yayınlar,iSTANBUL, 1997
3-) Mavromataki M.,Greek Mythology and Religion,English Edition,HAÄ°TALÄ°S,Athens,1997
4-) Parker J.,Mythology:Myths,Legends,Fantasies,Global Book Publishing,Australia,2003